Aile Hekimliği Güncel Sorunları ve Gelecek Perspektifi Çalıştayı Hakkında Duyuru

29 Haziran 2024 Tarihinde Sağlık Sen Hekim Komisyonu tarafından düzenlenen Aile Hekimliği Güncel Sorunları ve Gelecek Perspektifi Çalıştayı' na AHEF Yönetim Kurulu olarak katılım sağlamış ve aile hekimlerinin sorunları ve çözüm önerilerimiz dile getirilmiştir. Her ne kadar Aile hekimlerinin sorunlarını ortaya koymak amacıyla düzenlenen bir çalıştay olsa da AHEF olarak kabul edemeyeceğimiz, aile hekimlerinin aleyhinde önerilerin ve taleplerin bulunduğu maddeler içermesi nedeniyle şerhlerimizi hem çalıştay sırasında hemde düzenlemeye ait gruplarda iletmiş olmamıza rağmen sonuç raporunda bu şerhlere yer verilmemiş olması bizim için kabul edilemez bir durumdur. Çalıştaylar da yapılması gereken her katılımcının konu hakkında görüş ve önerisini belirtmesi, ortak bir paydada buluşulamayan konularda ise karşıt görüşlerin raporda ayrıca belirtilmesi gerekmektedir. Bu sebepler göz önüne alındığında düzenlenen çalıştay sonuç raporunu kabul etmemiz mümkün değildir.

 Çalıştay sonuç raporunda yer verilmeyen ancak ilgili masalara ait şerhlerimizi bilgilerinize sunarız.

1. Akşam Polikliniklerinin Açılması:

İl Sağlık Müdürlükleri şehirlerinde ihtiyaç olan bölgelere planlama yaparak büyük aile sağlığı merkezlerinde akşam polikliniklerinin (saat 24:00’ a kadar hizmet veren) açılması ile ;

a) Acil özelliği taşımayan ancak acile gelen hasta yükünün azalması ile hastanelerin acil servisleri rahatlayacaktır. Acil servislerdeki yoğunluğun en fazla olduğu 16-24 saatleri arasındaki acil olmayan birinci basamakta çözülecek hastaların acil servise gelmeleri engellenecektir.

b) Şehirlerde hastane uzaklığı olan bölgelerdeki vatandaşların birinci basamak tedavi hizmetlerinden akşam saatlerinde de faydalanabilmesi sağlanacaktır. Nüfusun 18 milyonu işçi, 4,5 milyonu memur olmak üzere önemli bir kısmı 08-17 mesaisi yapmaktadır. Akşam poliklinikleri gün içi iş kaybını engelleyecektir.

c) Akşam polikliniği ile birlikte pansuman ve enjeksiyon birimleri de hizmet vereceğinden dolayı hastaların enjeksiyon için hastanelere gitmeleri engellenmiş olacaktır.

Ancak burada çalışacak personele acil nöbet ücreti ve teşvik ödemesi / artırımlı düzenlenmesi gerekmektedir. İsteyen aile hekimleri nöbet sistemine dâhil edilebilir. Böylece hekim gücünden azami derecede istifade edilmenin yolu açılacaktır.

****ŞERH: Hâlihazırda hastane acil servislerinde gönüllü ve ücretli olarak aile hekimleri nöbet tutabilmekte ve sisteme katkı sunmaktadır. Asm lerde yıllardır uygulanmakta olan esnek mesai uygulaması bile efektif değilken gece 24:00 a kadar mesainin uzatılması zaten tam zamanlı olarak çalışan aile hekimleri için iş yükü artışı, verim kaybı ve aynı zaman görev yapılacak saatlerde güvenlik sorunları sebebiyle daha büyük sorunlara yol açabileceğinden dolayı uygun değildir. Şuan birçok asm de saat 17-19 arasında esnek mesai uygulaması yapılmasına rağmen hizmet alan sayısı çok düşüktür ve bu uygulamanın dahi kaldırılması gerekmektedir.)

2. Evde Sağlık Hizmetleri: Evde sağlık hizmetlerinin birinci basamak ayağı aile hekimleri tarafından verilmelidir. Yönetmelikte olmasına rağmen aile hekimliğinde evde sağlık hizmetleri oturmamıştır. Bunun en önemli sebebi ise yoğun iş yükünün arasında ev ziyaretleri planlamanın yapılamaması ve bu hizmetin ek bir ödemesinin olmamasıdır. Bunun için Aile hekimliği merkezli bütünleşik evde sağlık hizmetleri modeline geçilmelidir. Bu modelde aile hekimliği ilk ev ziyaretini planlamakta ve gerektiğinde hastaneler ile koordinasyonu sağlamaktadır. Aile hekimi ve hemşiresine her ev ziyareti için (gidilen adrese olan uzaklık değerlendirilerek) ek ödeme yapılması bu sistemin oturmasını sağlayacaktır.

 

*ŞERH: Evde sağlık hizmetleri yapılan son mevzuat değişiklikleri ile şuan tamamen kamu hastaneleri başkanlığına aktarılmış olur aile hekimlerinin bu konuda görevi bulunmamaktadır. İdeal olanı da şuan ki gibi evde sağlık hizmetleri için özelleşmiş bir birim tarafından sunulması olup bu birimlerin hizmet kapasitesi ve çalışan Kadrosunun artırılması olacaktır)

3. Esnek mesai yapılmalı ve mevcut ASE harici dışarıdan hemşire çalıştırılması gerekmektedir. Bu sınıflamanın işlevsel bir zemine oturtulması ve fonksiyonel durumların öne çıkartılması sağlanmalıdır. Örneğin A tipi ASM (birim olmamalı) de gece polikliniği yapılmalı ve asgari 5 birimden oluşmalıdır. Röntgen ve ultrason hizmetleri, alerji testleri gibi birinci basamakta uygulanabilecek bazı uygulamalar buralarda planlanabilmelidir.

*ŞERH: Aile hekimleri tam gün esasına göre çalışmakta olup 8.00-17.00 saatleri dışında poliklinik hizmeti sunması çalışan güvenliği sağlanamayacağı ve halkın tercih etmemesi sebebiyle anlamlı değildir. 2. Basamak hasta yoğunluğunu azaltmanın çözümü aile hekimlerinin gece mesaisi yapması değildir.)

4. Aile hekimliği başına Nüfus sayısının düşürülmesi gerekmektedir.

*ŞERH( Aile hekimi başına düşen hasta sayıları çalışanlar için gelir kaybı oluşturmadan düşürülmelidir.)

5. Aile hekimliğinde gece 24:00 a kadar nöbet tutulabilir. Acil nöbetlerine inisiyatifle gidebilir. Aile Hekimliğinde nöbet tutulacak ise nöbet ücreti acil farkı ve riskli birim farkı gibi artırılmış nöbet ücreti uygulanmalıdır. 

*ŞERH: Aile Hekimliği uygulamasında nöbet olmamalıdır. Hâlihazırda hastane acil servislerinde gönüllü ve ücretli olarak aile hekimleri nöbet tutabilmekte sisteme katkı sunmaktadır. Asm lerde yıllardır uygulanmakta olan esnek mesai uygulaması bile efektif değilken gece 24:00 a kadar mesainin uzatılması zaten tam zamanlı olarak çalışan aile hekimleri için iş yükü artışı, verim kaybı ve aynı zaman görev yapılacak saatlerde güvenlik sorunları sebebiyle daha büyük sorunlara yol açabileceğinden dolayı uygun değildir. Şuan birçok asm de saat 17-19 arasında esnek mesai uygulaması yapılmasına rağmen hizmet alan sayısı çok düşüktür ve bu uygulamanın dahi kaldırılması gerekmektedir. Aile hekimliğinin bilimsel işlevinde belirlenmiş kişiler dışı yani kendi nüfusu haricinde sağlık hizmeti vermesi uygun değildir. Bu nedenle aile hekimlerine hiçbir şekilde nöbet tutturulamaz ve nöbet uygulamasına geçilemez.

6. Rutin prosedür sonucu cari ödemelerin yapılması gecikmektedir.

*ŞERH: ( Aile hekimliği uygulaması öncesinde gecikmeler mevcuttu ancak şuanki uygulamada her hangi işleyiş sorunu bulunmamaktadır.

        7) Hastanın direkt 3. basamak hastaneye başvurması halinde katkı payı %30 artırılır, aile hekiminden sevk ile giderse ücretsizdir” gibi benzeri uygulamalar getirilerek, kişilerin başvurularının aile hekimliğinden başlatılarak doğru yönlendirmenin yapılması teşvik edilmelidir. Tabi bu süreçte aile hekimine sevk baskısı yapılması da engellenmelidir…

*ŞERH: Burada ki sıkıntı sevksiz gidebilmekle sevkli gidebilmek arasındaki ödeme farkı, aile hekimlerinin her türlü baskıya, şiddete ve aykırı teamüllere neden olabileceği unutulmamalıdır. ne kadar aile hekimlerine bu baskı engellenmelidir kısmında. Nasıl etkin bir baskı engelleme usulü de belirtilmelidir. Ahef bu sevk zincirini desteklemekle birlikte bu zincirin sahada ki aile hekimlerine yönelik baskının artışına yöneleceğinin endişesini taşımaktadır.

        8) Dernekler ve meslek örgütleri aile hekimliği konusunda yapıcı tutum sergilemelidirler. Yapılacak her düzenlemeye tepkisel yaklaşım yerine işin verimliliği…

*ŞERH: AHEF hiç bir zaman hiç bir uygulamaya bilimsel, uygulanabilirlik ve sahada ki aile hekimlerinin memnuniyeti dışında yaklaşmamış ve tepki vermemiştir. Her zaman uzlaşmacı, iletişime açık, kabul edilebilir gerekçelerle savlarını ve önerilerini ortaya koymuştur buradaki temel kriter her zaman aile hekimlerinin hak ve çıkarlarının korunması temeline dayanmakta olup sivil toplum kuruluşlarının da görevi idare ile iyi geçinmek değil üyelerinin haklarını savunmaktır.

       9) ASM de hemşire ile hekimin ortak çalışması konusunda düzenleme getirilmelidir. Aşı ve gebe takipleri aile sağlığı çalışanı tarafından yapılmakta ancak hekimin bu takiplere katkısının artırılması gerekmektedir. Sağlık profesyonelleri (hekim-hemşire) arasında iletişimde kopukluk yaşanmamalıdır.

*ŞERH: Hiç bir aile hekimi bu kopukluğu yaşamak istememekle birlikte hiyerarşik yapının ortadan kaldırılmasını da kabul edemez. Eş güdümlü hizmet veren aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarının görev ve sorumlulukları net bir şekilde tanımlanmıştır. Koordinasyonun hekimde olduğu bir yapıda hekimlerin aşı ve izlem gibi hizmetlerin dışında olması da mümkün değildir. Zaten bu şekilde devam ettiği tam tersi bu konuda aile hekimlerinin sistemi yürütme konusunda daha fazla yetki sahibi olması sorunu daha rahat çözebilecektir.

       10) Aile hekimi rapor vermekten kaçınmamalı ancak sevk kriterleri var ise sistem otomatik sevk etmelidir.

*ŞERH: Hiç bir aile hekimi rapor vermekten imtina etmez sadece bilimsel veriler ışığında, kendi hukuki haklarını da koruyarak sorumluluğunun farkında olarak hareket eder. Raporlar konusunda mevcut sistemdeki açıklar, eksiklikler bir an önce giderilmelidir.

Öneriler:

1. SAHU asistanları rotasyonda iken yerlerine Aile Hekimliği Uzmanlığı asistanları tarafından vekâlet edilebilir.

---