AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİ PERSONEL VE MALZEME İHTİYAÇLARI
- Görüntüleme:
5920
-
18 Aralık 2020
-
.
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI
HALK SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE
Konu: Aile Sağlığı Merkezleri Personel ve Malzeme İhtiyaçları
İlimiz derneğine üye hekimlerimiz tarafından yapılan bildirimlerde, birçok aile hekimliği biriminde personel ve malzeme noktasında ihtiyaçlar olduğu iletilmekte olup konu başlıkları halinde aşağıda sunulmuştur;
-
Aile sağlığı çalışanı yetersizliği;
Hekimlerimiz tarafından, birimlerinde ASÇ olmadığı, yerine görevlendirme yapılmadığı ve hatta aile sağlığı çalışanının bizzat görev ve sorumluluğu dâhilinde olan işlerin de hekimlerimiz tarafından yapıldığı, ASÇ sorumluluğu içinde olan görevlerin yapılmaması durumunda hekimlerimize disiplin yaptırımı uygulandığı iletilmektedir.
Malumunuz üzere aile hekimliği birimi, bir aile hekimi ile en az bir aile sağlığı elemanından oluşan yapıyı ifade etmektedir. Ülkemizde kendine has uygulaması ile aile hekimliği hizmeti, en temel haliyle 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinde genel esasları ile belirlenmiştir.
Yasa koyucu, aile sağlığı çalışanlarının aile hekimliği uygulamasındaki önemine dikkat çekmek amacıyla mezkûr maddede “Aile sağlığı çalışanı; aile hekimi ile birlikte hizmet veren hemşire, ebe, sağlık memuru gibi sağlık elemanıdır.” şeklinde belirterek aile hekimliği biriminin en az iki kişiden oluşan bir birim olduğuna işaret etmiştir.
Yine Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği ve Aile Hekimliği Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliğinde de aile sağlığı çalışanlarının hekimden bağımsız olarak görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmiştir.
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinin “Aile hekimi/aile sağlığı elemanı pozisyonlarının tespiti” başlıklı 20/3 maddesinde yer alan “Her aile hekiminin yanında en az bir aile sağlığı elemanı çalışır.” ve yine mezkûr yönetmeliğin “Aile Sağlığı Merkezi” başlıklı 22/4 maddesinde yer alan “Aile sağlığı merkezinde her üç aile hekimliği birimi için ilave bir sağlık personeli (ebe, hemşire, sağlık memuru, tıbbi sekreter gibi) müdürlük tarafından görevlendirilebilir.” ibareleri dikkate alındığında aslında mevzuatta da çok açık ve tartışmasız hükümlerin yer aldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda arz edilen nedenlerle, Bakanlığımız tarafından mevzuat hükümlerine uygun olarak aile hekimliği birimlerinde herhangi bir nedenle boşalan aile sağlığı çalışanları yerine görevlendirme ya da atama yapılması amacıyla İl Sağlık Müdürlüklerinin uyarılmasını, her üç aile hekimliği birimi için ilave bir sağlık personelinin görevlendirilmesini talep ediyoruz.
-
Aşı dolabı ihtiyacı;
İl Sağlık Müdürlüğü ile şifahen yapılan görüşmelerle aile sağlığı merkezinde aşıların korunması maksadıyla tarafımızdan aşı dolabı talebi yapılmış ancak aşıların konulacağı buzdolabının hekimlerimiz tarafından temin edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Öncelikle ifade etmek gerekir ki 25 Ocak 2013 tarih ve 28539 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği'nin "Bağışıklama hizmetleri" başlıklı 7'nci maddesinde; "Bağışıklama hizmetleri aile hekimi tarafından yürütülür. Genişletilmiş bağışıklama programı kapsamında ve/veya Bakanlık ve Kurum tarafından yürütülen kampanyalar doğrultusunda ihtiyaç duyulan aşılar, bölgesindeki toplum sağlığı merkezi tarafından aile hekimlerine ulaştırılır. Aile hekimleri aile sağlığı merkezinde soğuk zincir şartlarının sürdürülmesi için gerekli tedbirleri alır. Birden çok aile hekiminin görev yaptığı aile sağlığı merkezlerinde, aile hekimlerinin müştereken muhafaza ettikleri aşılar için üçer aylık aralıklarla bir aile hekimi ve bir aile sağlığı elemanı soğuk zincir sorumlusu olarak belirlenir. Aile sağlığı merkezinde yalnızca bir aile hekimliği biriminin bulunması halinde sorumluluk bu birimdeki aile hekimi ile aile sağlığı elemanına aittir." hükmüne yer verilmiştir.
T.C. Sağlık Bakanlığı'nın 2009/17 sayılı Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi'nde soğuk zincir sorumlularının görevleri ve soğuk zincir uygulamasının nasıl yapılması gerektiği detaylı olarak belirlenmiştir.
Aşı ve serumların saklanmasına uygun özellikli dolabın temini İdarenin sorumluluğundadır. Nitekim Sağlık Bakanlığı Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesinin "Genişletilmiş Bağışıklama Programında Çalışan Personelin Görev ve Sorumlulukları" başlıklı bölümünde; "Genişletilmiş Bağışıklama Programının başarı ile yürütülmesi, İllerde bağışıklama hizmetlerinin planlama, izleme, denetleme, değerlendirme ve lojistiğinden sorumlu bir ekibin bulunmasını gerektirmektedir. Ekibin başkanı İl Sağlık Müdürü'dür ve bağışıklama hizmetlerinin il düzeyinde yürütülmesinden birinci derecede sorumludur." şeklinde belirtilmiş, aşı dolabı ile ilgili olarak da "Aşı dolabı olarak buzluk ve alt bölümü ayrı olan çift kapılı no-frost buzdolapları tercih edilmelidir." şeklinde belirtilmiştir.
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği İkinci Bölüm Çalışma Usul ve Esasları Bağışıklama Hizmetleri alt başlığı 7'nci maddesi 1nci fıkrasında "Aile hekimleri, aile sağlığı merkezinde soğuk zincir şartlarının sürdürülmesi için gerekli tedbirleri alır" denilmekle beraber ilgili yönetmelik maddesine göre soğuk zincir şartlarının sürdürülebilmesi konusunda Aile Hekimlerinin gerekli tedbirleri alabilmesi, soğuk zincirin devamlılığı için gerekli altyapının, lojistiğin (elektrik kesinti önlemini almak, aşı ve serumların saklanmasına uygun özellikli dolabın teminini sağlamak vb) eksiksiz bir şekilde sağlanması ile olabilmektedir.
Bu altyapının en önemli unsurlarından biri olan aşı ve serumların uygun ortamda muhafaza edilmesi, ancak ve ancak aşı ve serumların saklanması amacıyla özel olarak tasarlanan ve üretilen dolaplarla mümkündür. Bununla beraber “aşı dolabı” olarak kullanılacak bu özel buzdolaplarının bedelinin yüksek olması nedeniyle Aile Hekimliği Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliği 16/1-c maddesi gereğince ödenen aile sağlığı merkezi giderleri kaleminden ve tarafımızdan temin edilmesi mümkün gözükmemektedir.
Altını çizerek ifade etmek gerekir ki aile sağlığı merkezinde; aşı ve serumların saklanması için ev tipi no-frost ve çift kapılı dolapların kullanılması uygun değildir. Ülkemizde satışta olan tüm no-frost ve çift kapılı buz dolaplarının kullanım kılavuzlarında da belirtildiği üzere; ev tipi buzdolapları sadece yiyecek ve içeceklerin saklanması için tasarlanmış ve üretilmiştir, başka amaç için yani ilaçlar, bilimsel maddeler, ısıya duyarlı ve hassas ısı kontrolü gerektiren ürünler kullanılmamalıdır.
Uygulamada ev tipi no-frost buzdolaplarının kullanılması esnasında meydana gelen elektrik kesintileri ya da buzdolabının teknik özelliğinden kaynaklı olarak ısı değişimleri yaşanmakta dolayısıyla hayatın olağan akışında örneğin gece yarısı beklenmeyen saat ve zamanda sistem arıza vermekte ve fakat kusuru olmaksızın aile sağlığı görevlilerinin soğuk zincir kırıldığından bahisle sorumluluğuna gidilebilmektedir.
Yiyecek ve içecek için tasarlanan ve üretilen dolapların kullanıldığı bir sistemde eksiksiz bir altyapıdan söz edilmesi ve bunun sorumluluğunun aile sağlığı merkezindeki görevlilere yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olduğu aşikardır. Bu nedenlerle de çeşitli illerde İl Sağlık Müdürlükleri tarafından "AŞI DOLABI" olarak kullanılmak üzere üretilmiş buzdolaplarının dağıtımına başlanmış ancak ilimizde bu uygulama yapılmamıştır.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; aile sağlığı merkezlerinde kullanılacak aşı dolabının Bakanlığımız imkanları ile temin edilmesini talep ediyoruz.
-
Keskin atık kabı, enjektör, gazlı bez gibi gerekli sarf malzemeleri ihtiyacı;
İl Sağlık Müdürlüğümüz tarafından aile sağlığı merkezinde enjektör, keskin atık kutularının temin edilmeyeceği ve aile hekimliği birimlerinin bu tür malzemeleri Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği 24/1-p maddesi gereğince kendilerinin temin etmesi gerektiği bildirilmiştir.
Her ne kadar Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinde aile sağlığı merkezlerinin asgari fiziki şartları ayrıntılı olarak düzenlenmiş, bulundurulması zorunlu olan asgari tıbbi cihaz ve malzemeler de teke tek sayılmış olsa da Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği 24/6 maddesi gereğince yönetmelik ekinde yer alan ve gruplandırma kapsamında belirtilen şartları sağlamak durumunda kalınmaktadır.
Bu doğrultuda EK-1’de 4’üncü sırada yer alan “aşılama ve izlem odası” oluşturulma ve tıbbi müdahale odası dışında aşı odasında da keskin atık kabı bulundurulması, salgın nedeniyle de artan sarf malzemesi ihtiyacı doğmuştur.
Dolayısıyla, Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği 24/1-p maddesinde belirtilmeyen birden fazla keskin atık kabı, enjektör, gazlı bez gibi ihtiyaçların daha önceki uygulamada olduğu gibi İl Sağlık Müdürlükleri tarafından temin edilmesini talep ediyoruz.
Açıklanan nedenlerle aile sağlığı merkezlerinde sağlık hizmetinin daha iyi sunulması maksadıyla personel ve malzeme taleplerimiz doğrultusunda inceleme yapılarak gereğini arz ve talep ediyoruz. 18.12.2020
Dr. Özlem SEZEN
AHEF Yönetim Kurulu Başkanı