HASAM YENİ BİR PROJE DEĞİL
HASAM YENİ BİR PROJE DEĞİL
"Aile Hekimliği" uygulamasına başlanıldığı tarihten itibaren, birinci basamak sağlık hizmetleri, sadece aile hekimleri üzerinden yürümüştür. Bireye sağlık sunan aile hekimleri, sisteme sahip çıkmış; uygulamanın başarısında baş aktör olmuştur. Sistemin kurgulanmasında, bireye yönelik sağlık hizmetlerinin aile hekimlerince; topluma yönelik sağlık hizmetlerinin ise "Toplum Sağlığı Merkezi"nce verilmesi planlanmıştır. Aile hekimliği serüvenimizde, toplum sağlığını korumakla yükümlü olan Toplum Sağlığı Merkezleri, sağlık hizmetleri sunmamış; kendi sorumluluklarını aile hekimleri üzerine yıkarak, idari makamlar olarak idame etmişlerdir. Toplumun sağlığını aile hekimleriyle işbirliği içerisinde korumakla görevli olan yapı, kendisini bürokratik erk ilan etmiş; hiçbir mevzuatta olmamasına rağmen, kendine biçtiği idari erk rolüyle zaman zaman aile hekimlerine mobbing uygulayacak kurumlar halini almıştır. Bakanlık, kendine bağlı birimin görevleri dışına çıkmasına seyirci kalmıştır.
Ancak karmaşa öylesine ilerlemiştir ki, TSM'ler, görev alanlarında keyfiyete bağlı farklı aile hekimliği sistemleri oluşturmuşlardır. Gelinen kargaşa ve karmaşa, bakanlığı müdaheleye zorunlu hale getirmiştir. Görev tanımındaki hizmetleri gerçekleştirmeyen bakanlık, zorunlu müdahaleye HASAM ismini vererek, devrim yapmış algısıyla basına servis etmiştir. HASAM yeni bir proje değildir. Sadece bina ismidir. HASAM 2007 yılından günümüze kadar sorumluluğunu yerine getirmeyen bakanlığın görevini hatırlamasıdır.
HASAM'lar, yaklaşık 1000 metrekarelik bir alanda, 50 civarı odası bulunan; Halk Sağlığı hizmet alanları, ASM alanı ve ASM nöbet alanından oluşan; kentsel yerleşim alanlarında 100.000, kırsal yerleşim bölgelerinde 50.000 nüfusa bir adet olarak planlanan binalardır.
Birinci alan Halk Sağlığı Hizmet alanları içinde; toplantı salonu, üreme sağlığı hizmeti, psikolojik danışmanlık, beslenme danışmanlığı, sosyal danışmanlık ve rehberlik, koruyucu ağız diş sağlığı hizmetleri, fizyoterapist, ofis, bekleme alanı, arşiv, santral malzeme deposu, ibadethane, WC ve lavabo, bilgi işlem ve jeneratör odası bulunması planlanmaktadır.
İkinci alan olan Aile Sağlığı Merkezi'nin 6 birimden oluşması düşünülmektedir. Bu alan şu andaki ASM standartlarımızla eşdeğerdir.
Üçüncü alan olan nöbet hizmet alanında ise; poliklinik odası, acil müdahale odası, 112 kontrol merkezi ve 112 dinlenme odası planlanmaktadır.
Yukardaki bilgiler eşlinde açıkça görüldüğü üzere, HASAM'lar aile hekimliği uygulamasında bakanlığın günümüze kadar gerçekleştiremediği toplum sağlığı hizmetlerine başlama kararıdır. Kaybolan yılların telafisidir. Yapılması gerekene yıllar sonra başlamaktır ki, elbette bu başlangıç geç de olsa olumludur. Halkın sağlığı için gereklidir. Bu başlangıcın vaad edildiği şekilde uygulanması, elbette görmek istediğimizdir.
Birinci Basamak sağlık hizmeti sunulan bir yerleşkeye ihtiyaç olan yerlerde aile hekimlerinin monte edilmesi doğaldır. Aile hekimleri kayıtlı nüfusuna hizmet veren bağımsız birimlerdir ve sağlık sunumuna aynen devam edeceklerdir.
Ancak; HASAM'larda 112 birimlerinin olması ilginçtir. Saklı niyetin habercisidir. Aile hekimlerine 7/24 çalışma dayatmasının alt yapısıdır. Aile hekimliği uygulamasının çağdaş normlarda uygulandığı ülkelerde 1500-2000 kayıtlı kişisi olan aile hekimleri, GÖNÜLLÜ VE EMEĞİN KARŞILIĞI ÜCRETLE Aile Hekimliği nöbeti tutarken; kayıtlı kişi sayısı 4000'ler civarında olan bizlere, rakama dökmeye bile gerek olmayan sözde ücretlendirmeyle, zorunlu 7/24 ek çalışma alanları oluşturulmaktadır. Gerek insani gerekse uluslarası hukuki normları ihlal eden dayatma, kabul edilebilir olmaktan uzaktır.
Bakanlık planlayıcıları, aile hekimliği uygulamasını sonlandıracak olan popülist dayatmadan derhal vazgeçmeli; HASAM'larla, yıllardır yapmadıkları toplum sağlığı hizmetlerini başlatmak için harekete geçmelidir. Bakanlık bürokratları, tüm enerjilerini HASAM'larda toplum sağlığı hizmeti sunumuna vererek, popülizm uğruna gayri hukuki uygulamalarla vakit geçirmemelidir.
HASAM yeni bir proje değildir.
HASAM bakanlığın yıllarca ötelediği Toplum Sağlığı Hizmetlerini gerçekleştirme isteğidir. Bakanlık sadece bu isteği realiteye dönüştürme çabası içinde olmalıdır.
HASAM'lar ek mesai dayatması için araç olmamalıdır.
Aİle hekimliği uygulamasının başladığı andan itibaren, hem bireye hem de topluma yönelik sağlık sunan aile hekimlerine, bakanlık tarafından ek görevler ve ek mesai ödüllendirmeleri son bulmalıdır.
Unutulmamalıdır !
Sağlıklı toplum, ancak sağlıklı sağlık sunanlarla gerçekleşir.
Dr. Gürsel Özer
AHEF Yönetim Kurulu Başkanı
Röportajın Hürriyet deki linki:
http://www.hurriyet.com.tr/hasam-yeni-bir-proje-degil-40090666?noMobile=true